Pierwsza wzmianka o zamku olsztyńskim, określanym jako zamek
w Przemiłowicach, pochodzi z roku 1306 a zawarta została w aktach procesu biskupa krakowskiego Jana Muskaty, z roku 1306. Stąd pochodzą obchody
700 lecia w 2006 roku.
Pierwsza wzmianka o Zbyszku, burgrabim olsztyńskim pochodzi
z 1349 r. Istniejącą od drugiej połowy XIII wieku strażnicę rozbudował w XIV
wieku Kazimierz Wielki jako jeden z najbardziej warownych zamków na pograniczu
śląsko-małopolskim. Według tradycji za jego panowania więziony był w zamku
wojewoda poznański Maćko Borkowic, który zmarł w niej skazany na śmierć głodową
za zorganizowanie spisku przeciw królowi.
W 1370 r. król Ludwik Węgierski przekazał Olsztyn z ziemią
wieluńską w lenno swemu siostrzeńcowi, księciu opolskiemu Władysławowi
Opolczykowi za popieranie swych planów dynastycznych. W 1391 r. Władysław
Jagiełło po tygodniowym oblężeniu zdobył zamek i przywrócił go Koronie. W 1406
r. podgrodowa osada nazywana wówczas Olsztynkiem została siedzibą starostwa. W
1488 r. Kazimierz IV Jagiellończyk nadał jej prawa miejskie. W XV wieku zamek
odegrał znaczącą rolę przy odpieraniu napadów ze strony książąt śląskich. W tym
czasie został rozbudowany, potem był kilkakrotnie przebudowywany z powodu
kruszenia się murów wskutek osuwania się skał. W 1552 Olsztyn uzyskał przywilej
na targi i jarmarki. Miasto nigdy nie rozwinęło się ze względu na nieurodzajną,
piaszczystą glebę oraz położenie z dala od szlaków handlowych.
W 1587 r. atakowany był przez wojska austriackie arcyksięcia
Maksymiliana, pretendenta do tronu polskiego. Dowódcą załogi był wówczas
starosta Kacper Karliński.
W 1656 r., Szwedzi zrujnowali zamek i spalili miasto. Był to
początek jego upadku. W latach 20. XVIII wieku rozebrano duże fragmenty dolnych
partii zamku. Do końca tego stulecia przetrwało starostwo olsztyńskie. Wkrótce
także odebrano Olsztynowi prawa miejskie.
Stan obecny.
Do dziś z zamku zachowały się mury części mieszkalnej, wieże:
cylindryczna (stołp) i kwadratowa (Starościańska), fragmenty murów budynków
gospodarczych, częściowo także piwnice oraz odkryte w czasie badań
archeologicznych fundamenty kuźnicy i ślady dymarek. W latach 1992–1993 oraz
1995–1998 odbywał się tu międzynarodowy pokaz pirotechniki i laserów. Po
zawaleniu się fragmentu muru zamkowego konserwator zabytków zakazał tego typu imprez.
Ruiny zamku udostępnione są do zwiedzania za niewielką opłatą.1.
